Την άνοιξη του 2008, η στάθμη του νερού στις δεξαμενές που υδροδοτούν την Βαρκελώνη ήταν τόσο χαμηλή ώστε καταστρώθηκαν σχέδια για την προμήθεια νερού μέσω μεταφοράς με πλοίο. Με ένα εκτιμώμενο κόστος των 22 εκατομμυρίων Ευρώ, ευρέθησαν έξι φορτία πλοίων, που το κάθε ένα είχε αρκετό γλυκό νερό για να γεμίσει δέκα πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων. Κατά σύμπτωση, ο Μάιος ήταν βροχερός, οι δεξαμενές πληρώθηκαν επαρκώς και ανεστάλησαν τα σχέδια. Ωστόσο, οι συζητήσεις για την εκτροπή υδάτων από ποταμούς όπως ο Ebro και ακόμη και ο Rhône στην Γαλλία συνεχίζονται (1).
Η Κύπρος βιώνει μία καταστροφική ξηρασία. Η ζήτηση νερού έχει αυξηθεί τα τελευταία 17 χρόνια και ανέρχεται σε περισσότερα από 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα γλυκού νερού κατ’ έτος, ενώ κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών ήταν διαθέσιμα μόνο 24, 39 και 19 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αντίστοιχα. Για να αμβλυνθεί η κρίση νερού το περασμένο καλοκαίρι στάλθηκαν φορτία νερού με πλοία από την Ελλάδα. Μέχρι το Σεπτέμβρη του 2008, 29 πλοία είχαν φτάσει από την Ελλάδα. Η κυπριακή κυβέρνηση αναγκάστηκε να εφαρμόσει έκτακτα μέτρα στα οποία περιλαμβανόταν η μείωση της υδροδότησης κατά 30%.
Στην Τουρκία, η στάθμη του νερού υποχώρησε σημαντικά το τελευταίο καλοκαίρι, σύμφωνα με την αρμόδια για τα δίκτυα ύδρευσης αρχή. Οι δεξαμενές, που υδροδοτούν με πόσιμο νερό την Κωνσταντινούπολη, είχαν καλυφθεί κατά 28% της χωρητικότητάς τους. Οι δεξαμενές, που υδροδοτούν την Άγκυρα, στην οποία διαμένουν τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι, διέθεταν μόνο το 1% της χωρητικότητάς τους σε πόσιμο νερό.
Από την έκθεση της Διεύθυνσης Υδάτων της περιφέρειας Κρήτης στην Ελλάδα προέκυψε μία ιδιαίτερα ζοφερή εικόνα για τα αποθέματα υπόγειων υδάτων του νησιού. Οι υδροφόροι – οι υπόγειοι υδροταμιευτήρες - υποχώρησαν κατά 15 μέτρα από το 2005, λόγω της υπεράντλησης υδάτων. Τα θαλάσσια ύδατα άρχισαν να διεισδύουν, ρυπαίνοντας τα υπόγεια υδατικά αποθέματα.
Οι σημερινές καταστάσεις ξηρασίας και η κρίση έλλειψης νερού πρέπει να αντιμετωπιστούν βραχυπρόθεσμα, ώστε να εξασφαλιστεί η επάρκεια νερού για τον κόσμο. Ωστόσο, πρέπει να αναπτυχθούν μεταξύ των άλλων και πολιτικές μακροπρόθεσμης προσαρμογής. Οι δημόσιες αρχές, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, στην απεγνωσμένη προσπάθειά τους να πολλαπλασιάσουν τα αποθέματα νερού, επενδύουν σε σχέδια, όπως κατασκευή υδατοδεξαμενών, μεταφορά νερού και εγκατάσταση μονάδων αφαλάτωσης, οι οποίες μετατρέπουν τα αλμυρά ύδατα σε νερό κατάλληλο προς πόση.
Οι μεσογειακές χώρες εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από την αφαλάτωση για την παροχή γλυκού νερού. Η Ισπανία, σήμερα, διαθέτει 700 μονάδες αφαλάτωσης, οι οποίες παρέχουν αρκετή ποσότητα νερού για 8 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε μέρα. Η αφαλάτωση αναμένεται να διπλασιαστεί κατά τη διάρκεια των επόμενων 50 ετών στην Ισπανία.
Η αφαλάτωση μπορεί να παίξει έναν θεμιτό ρόλο στην μακροπρόθεσμη διαχείριση των υδάτων, αλλά η διαδικασία της μετατροπής των αλμυρών υδάτων σε πόσιμο νερό είναι πασίγνωστο ότι είναι υψηλής ενεργειακής έντασης. Ορισμένες μονάδες σήμερα χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια, που είναι ένα θετικό βήμα. Ωστόσο, η αφαλάτωση παραμένει δαπανηρή, ενώ η αλατούχος άλμη, ένα υποπροϊόν της εν λόγω διαδικασίας, είναι ζημιογόνα να απορριφθεί και μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Ο Δείκτης εκμετάλλευσης υδάτων (WEI) αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση που απαιτείται προκειμένου να έχουμε μία επισκόπηση της κλίμακας και της κατάταξης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε ως χώρα, αλλά και ως μεμονωμένες περιοχές. Με απλά λόγια, ο δείκτης δείχνει τους διαθέσιμους υδατικούς πόρους σε μία χώρα ή περιοχή σε σύγκριση με την ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείται. Όταν ο δείκτης υπερβαίνει το 20% συνήθως υποδεικνύει λειψυδρία. Όπως δείχνει το γράφημα, εννιά χώρες θεωρούνται ως «περιοχές με έλλειψη νερού»: το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Γερμανία, η Ιταλία, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η Μάλτα, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (Αγγλία και Ουαλία). Αυτό το επίπεδο ενημέρωσης είναι κλειδί από πλευράς αποτελεσματικής προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
Μέσα από την κατανόηση του πόσο νερό είναι διαθέσιμο σε μία περιοχή, από πού έρχεται και ποιος το χρησιμοποιεί, θα καταφέρουμε να αναπτύξουμε αποτελεσματικές τοπικές στρατηγικές για να προσαρμοστούμε στην κλιματική αλλαγή. Στο κάτω-κάτω, προσαρμογή σημαίνει επανεξέταση του πού και πώς ζούμε σήμερα, πού και πώς θα ζούμε στο μέλλον, από πού θα προέρχεται το νερό μας, πως θα προστατευθούμε από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, κ.ο.κ.
Η λειψυδρία και η ξηρασία αποτελούν ήδη ζήτημα σε πολλές παράκτιες και νησιωτικές περιοχές στην Ευρώπη. Μία πρόσφατη έκθεση του ΕΟΠ επισημαίνει ότι μόνον 7 από τις 32 χώρες του ΕΟΧ έχουν όντως θεσπίσει μέχρι τώρα Εθνικές Στρατηγικές Προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ασχολούνται με την προετοιμασία, την ανάπτυξη και την υλοποίηση εθνικών μέτρων με βάση την παρατηρούμενη κατάσταση σε κάθε χώρα. Η συστράτευση όσον αφορά την αναγκαία συλλογιστική για την αποτελεσματική προσαρμογή δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς, αλλά η διεργασία βρίσκεται στην έναρξή της.
Για περισσότερη ενημέρωση απευθυνθείτε στα πιο κάτω άρθρα:
-IPCC, 2007. Έκθεση της IPCC, Climate Change Impacts, Adaptation and Vulnerability (Επιπτώσεις από την Κλιματική Αλλαγή, Προσαρμογή και Ευπάθεια), Απρίλιος 2007.
-EΟΠ, 2006. The changing faces of Europe's coastal areas. (Η μεταβαλλόμενη φυσιογνωμία των παράκτιων περιοχών της Ευρώπης). Έκθεση ΕΟΠ Αριθ. 6/2006.en
-EΟΠ, 2008.Impacts of Europe's changing climate —en 2008 indicator-based assessment (Επιπτώσεις στο μεταβαλλόμενο κλίμα της Ευρώπης – αξιολόγηση βάσει δεικτών του 2008). Έκθεση ΕΟΠ Αριθ. 4/2008.en
