" Η φύσις μηδέν μήτε ατελές ποιεί, μήτε μάτην'' - Αριστοτέλης, 384-322 π.χ.
'' Tell me, I forget / Show me, I remember / Involve me, I understand '' - Ancient Chinese proverb ( 告訴我,我忘記了。告訴我,我記得。涉及我,我的理解 )

- Ερημοποίηση και Αλάτωση Εδαφών: Απειλές και Μέτρα Προστασίας του Περιβάλλοντος

Η εντατικοποίηση της γεωργικής παραγωγής σε συνδυασμό με την άμμετρη χρήση των φυσικών πόρων και των συντελεστών παραγωγής (έδαφος, νερό, φυτικό κεφάλαιο, αγροχημικά κ.ά) έχουν προωθήση την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Δηλαδή, έχουν συμβάλλει στη διάβρωση των εδαφών, στην ερημοποίηση, στη συρρίκνωση της βιοποικιλότητας και στη ρύπανση και υπερεκμετάλλευση των υπόγειων και επιφανειακών νερών. Ερευνητικές διαπιστώσεις των τελευταίων ετών μας πληροφορούν ότι γύρω στο 30% των περιοχών της Ελλάδας βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης ή ήδη έχουν ερημοποιηθεί, ενώ το 49% βρίσκονται σε μέτριο κίνδυνο ερημοποίησης.
Η εφαρμογή των Κωδίκων Ορθής Γεωργικής Πρακτικών που αφορούν τις βασικές γεωργικές δραστηριότητες (π.χ. κατεργασία εδάφους, άρδευση, λίπανση, φυτοπροστασία κ.ά), αποτελούν πλέον κανόνες για τη βιώσιμη-αειφόρα ανάπτυξη, γιατί είναι φιλικές και συμβατές προς το περιβάλλον και γιατί μπορούν να εξασφαλίσουν ικανοποιητικό εισόδημα στους γεωργούς και κτηνοτρόφους.
Η ερημοποίηση είναι η υποβάθμιση του εδάφους και του περιβάλλοντος γενικότερα στις ξηροθερμικές και έφυγρες περιοχές. Αυτή η υποβάθμιση αναφέρεται στη μείωση ή και απώλεια της παραγωγικότητας των γεωργικών και δασικών περιοχών, κυρίως εξαιτίας της διάβρωσης η οποία επιφέρει δραστική μείωση του βάθους και της γονιμότητας του εδάφους και της βλάστησης. Πέρα όμως από τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις η ερημοποίηση έχει αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες.
Η ερημοποίηση προκαλείται από πολλούς παράγοντες που δρουν είτε μεμονωμένα, είτε αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, κυρίως όμως από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες και παρεμβάσεις και τις εδαφοκλιματικές αλλαγές. Στις ανθρώπινες δραστηριότητες περιλαμβάνονται μεταξύ των άλλων οι μη αποδεκτές γεωργικές πρακτικές (π.χ. εντατική γεωργική καλλιέργεια, υπερβολική χρήση αγροχημικών, έντονη κατεργασία του εδάφους, έλλειψη προστασίας γεωργικών εδαφών), άμμετρη διαχείριση των υδατικών πόρων ( π.χ. ανεπαρκείς πρακτικές άρδευσης, υπεράντληση υπόγειων νερών, έλλειψη αποστραγγιστικών έργων), αλλαγή χρήσεων γης και αποδάσωση (π.χ. από δάσος σε γεωργικό έδαφος, από γεωργικό έδαφος σε αστική περιοχή, μη αποδεκτές πρακτικές δασικής διαχείρισης, υπερβόσκηση, υπερβολική υλοτομία, δασικές πυρκαγιές), κοινωνικές και δημογραφικές πιέσεις. Οι εδαφοκλιματικοί παράγοντες περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων τους εδαφικούς παράγοντες (π.χ. βάθος, κλίση και έκθεση του εδάφους, μητρικά υλικά, περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, κακή αποστράγγιση, υψηλή στάθμη του υπόγειου υδροφορέα, κακή ποιότητα νερού άρδευσης) και τους κλιματικούς παράγοντες (π.χ. υψηλές θερμοκρασίες τη θερινή περίοδο, μικρό ετήσιο ύψος βροχόπτωσης, εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων).
Ως προς την αλάτωση των εδαφών επισημαίνεται από τους αρμόδιους φορείς ότι η αλάτωση-συγκέντρωση των αλάτων στο έδαφος, είναι μια διαδικασία υποβάθμισης που μπορεί να οδηγήσει στην ερημοποίηση, ειδικά στα πεδικά αρδευόμενα εδάφη με ατελή στράγγιση. Η αλάτωση των εδαφών μπορεί να προκληθεί όταν χρησιμοποιούμε για άρδευση χαμηλής ποιότητας νερό, έχουμε κακές συνθήκες στράγγισης, και όταν οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ξηροθερμικές.
Μέτρα κατά της Ερημοποίησης
- Προστασία και βιώσιμη διαχείριση υδατικών πόρων.
- Εφαρμογή Κωδίκων Ορθής Γεωργικής Πρακτικής.
- Αποκατάσταση πυρόπληκτων περιοχών.
- Εφαρμογή πολιτικής για αλλαγή χρήσεων γης.
- Ορθολογική διαχείριση βοσκοτόπων και ελεγχόμενη-περιοδική βόσκηση, ανάλογη της βοσκο-ικανότητας της περιοχής.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στις ιστοσελίδες:
http://www.minagric.gr/Greek/1.4.1.4.html ; http://www.itia.ntua.gr/getfile/762/9/documents/2007WRMWaterAndAgriculture.pdf ; http://www.cyprus.gov.cy/moa/Agriculture.nsf/All/876DA1CF78F94C93C2257516005EF48F/$file/Απερήμωση-%20η%20αδιόρατη%20απειλή.pdf?OpenElement
http://www.minagric.gr/Greek/EPAA/INDEX%201/Απόφαση%20ΚΟΓΠ.pdf ;
http://www.ec.europa.eu/agriculture/envir/index_el.htm ; http://www.sigmalive.com/simerini/environment/148421 http://www.agrool.gr/files/kwdikes2.pdf ; http://www.nagref-cha.gr/ ; http://www.interreg-medocc.com/ ; http://www.minagri.gr/ ;