Η αλλαγή του κλίματος αποτελεί για την ανθρωπότητα μια από τις σοβαρότερες προκλήσεις των επόμενων ετών. Η αύξηση της θερμοκρασίας, το λιώσιμο των πάγων, τα αυξανόμενα φαινόμενα ξηρασίας και πλημμυρών αποτελούν σαφείς ενδείξεις της αλλαγής του κλίματος. Οι κίνδυνοι για τον πλανήτη και τις μελλοντικές γενιές είναι τεράστιοι και χρειάζεται να λάβουμε αμέσως μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει εδώ και αρκετά χρόνια, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο, στη μάχη κατά της αλλαγής του κλίματος, η οποία αποτελεί πλέον μείζονα προτεραιότητα του στρατηγικού της προγραμματισμού και, κατά συνέπεια, της κλιματικής της πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εντάξει τον έλεγχο των αερίων του θερμοκηπίου σε όλους τους τομείς δράσης της επιδιώκοντας τους εξής στόχους: βελτίωση της αποδοτικότητας της κατανάλωσης ενέργειας, μείωση των παραγόμενων ρύπων, ανάπτυξη φιλικότερων προς το περιβάλλον και πιο ισορροπημένων συστημάτων μεταφορών, ενίσχυση της υπευθυνότητας των επιχειρήσεων κατά τρόπο ώστε να μη θίγεται η ανταγωνιστικότητά τους, υπαγωγή του χωροταξικού σχεδιασμού και της γεωργίας στις επιταγές της προστασίας του περιβάλλοντος και δημιουργία ενός πλαισίου ευνοϊκού για την έρευνα και την καινοτομία.
Η Κοινοτική Κλιματική Πολιτική
Ένα ρεαλιστικό και μακρόπνοο πλαίσιο πολιτικής. Βάσει των εργασιών που ανελήφθησαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού της προγράμματος για την αλλαγή του κλίματος (ΕΠΑΚ), η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέπτυξε μια ρεαλιστική κλιματική στρατηγική και προτείνει τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων με σκοπό τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2Β° C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
•Στρατηγική σχετικά με την αλλαγή του κλίματος: βάσεις της στρατηγικής.
•Στρατηγική σχετικά με την αλλαγή του κλίματος: μέτρα αντιμετώπισης του φαινομένου μέχρι το 2020 και μετέπειτα.
•Δρομολόγηση του ΕΠΑΚ.
Η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου ως πρωταρχικός στόχος.
Η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της ευρωπαϊκής δράσης. Η ΕΕ ελέγχει τακτικά τις εκπομπές και την απορρόφηση αυτών των αερίων χάρη σε ένα μηχανισμό παρακολούθησης. Με σκοπό να μειώσει σταδιακά τις εκπομπές της, η ΕΕ έχει επιπλέον θέσει σε εφαρμογή ένα σύστημα που βασίζεται στους κανόνες της αγοράς, στην εμπορία ποσοστώσεων για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και σε συγκεκριμένους κανόνες όσον αφορά τα φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου.
•Μείωση των αερίων θερμοκηπίου μέχρι το 2020.
•Μηχανισμός παρακολούθησης των εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο θερμοκηπίου.
•Σύστημα εμπορίας των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων που προκαλούν το φαινόμενο θερμοκηπίου.
•Μείωση των φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου.
•Μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που δεν καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών.
Η επιτήρηση και η προσαρμογή στις αναπόφευκτες συνέπειες της αλλαγής του κλίματος.
Οι συνέπειες της αλλαγής του κλίματος είναι ήδη αισθητές. Το σύστημα επιτήρησης GMES επιτρέπει τον υπολογισμό της έκτασης αυτών των συνεπειών, ενώ ορισμένοι άλλοι κοινοτικοί μηχανισμοί παρέχουν ένα πλαίσιο απόκρισης σε συμβάντα έκτακτης ανάγκης, όπως π.χ. ο μηχανισμός συνεργασίας στον τομέα της πολιτικής προστασίας και τα ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση των πλημμυρών και της ξηρασίας. Η Επιτροπή προτίθεται εξάλλου να εκδώσει το 2007 μια Πράσινη Βίβλο η οποία θα αφορά την προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος στην Ευρώπη.
•Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας.
•Προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος.
•Μηχανισμός συνεργασίας στον τομέα της πολιτικής προστασίας.
•Αξιολόγηση και διαχείριση των πλημμύρων.
•Καταπολέμηση της αποψίλωσης των δασών.
•Καταπολέμηση της παράνομης υλοτομίας (πρόταση).
Το πρωτόκολλο του Κυότο και οι κοινοτικές δεσμεύσεις στα πλαίσια των διεθνών διαπραγματεύσεων.
Σε διεθνές επίπεδο, η ΕΕ πρωτοστατεί στη μάχη κατά της αλλαγής του κλίματος και συμμετέχει ενεργά στις σχετικές διαπραγματεύσεις. Το 1998, υπέγραψε το πρωτόκολλο του Κυότο στη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές, το οποίο αφορά έξι αέρια του θερμοκηπίου. Επιπλέον, για να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις της αλλαγής του κλίματος, η ΕΕ ενέκρινε σχετική στρατηγική αναπτυξιακής συνεργασίας.
•Πρωτόκολλο του Κυότο για τις κλιματικές μεταβολές.
•Εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Κιότο.
•Παγκόσμια συμμαχία κατά της αλλαγής του κλίματος.
•Οι κλιματικές αλλαγές στο πλαίσιο της συνεργασίας για την ανάπτυξη.
Πιο Καθαρή και Αποδοτική ενέργεια.
•Πράσινο βιβλίο: Ευρωπαϊκή στρατηγική για αειφόρο, ανταγωνιστική και ασφαλή ενέργεια.
Προσανατολισμός της αγοράς ενέργειας στην ασφάλεια και την αειφορία.
Η ΕΕ έθεσε τις βάσεις για μια πραγματικά κοινή ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική με τη δέσμη μέτρων που εγκρίθηκε το 2007 (δέσμη «ενέργεια»). Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώκει τη μεταστροφή της αγοράς ενέργειας προς πιο αειφόρες πρακτικές, ιδίως μέσω φορολογικών μέτρων.
•Μια ενεργειακή πολιτική για την Ευρώπη.
•Πλαίσιο φορολογίας των ενεργειακών προϊόντων και της ηλεκτρικής ενέργειας.
•Αειφόρος παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.
•Επίδειξη της δέσμευσης και αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα.
Έλεγχος και εξορθολογισμός της κατανάλωσης ενέργειας χάρη στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Η ΕΕ εξέδωσε μια Πράσινη Βίβλο, δίνοντας έναυσμα σε ευρείες διαβουλεύσεις, και ενέκρινε ένα σχέδιο δράσης για την περίοδο 2007-2010 με σκοπό να αναγάγει τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας σε βασικό άξονα της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής. Θέσπισε επίσης συγκεκριμένα μέτρα τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, την απόδοση και την επισήμανση των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια.
•Ενεργειακή απόδοση με ορίζοντα το 2020.
•Πράσινη Βίβλος για την ενεργειακή απόδοση.
•Σχέδιο δράσης για την ενεργειακή απόδοση (2007-2012).
•Προς ένα ευρωπαϊκό στρατηγικό σχέδιο ενεργειακών τεχνολογιών.
Μετατροπή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε μια πραγματική και οικονομικά συμφέρουσα επιλογή.
Το 2007, η ΕΕ έθεσε ως στόχο, με χρονικό ορίζοντα το έτος 2020, να εξασφαλίσει ότι το 20% των ενεργειακών πόρων που καταναλώνονται στην Ευρώπη προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές. Για να επιτύχει τον στόχο αυτό, η ΕΕ θέσπισε μέτρα, μεταξύ άλλων στους τομείς της βιομάζας και των βιοκαυσίμων, με σκοπό την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ανάπτυξη της αντίστοιχης αγοράς.
•Προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές .
•Χάρτης πορείας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
•Σχέδιο δράσης για τη βιομάζα.
•Στρατηγική της ΕΕ για τα βιοκαύσιμα.
Πιο Καθαρές και Ισορροπημένες Μεταφορές
Επίτευξη των στόχων της πολιτικής μεταφορών.
Η αναζωογόνηση της πολιτικής μεταφορών, μέσω μιας Λευκής Βίβλου που εγκρίθηκε το 2001, θα αποτελέσει μια σημαντική συνεισφορά στη μείωση του αντίκτυπου των μεταφορών στην αλλαγή του κλίματος. Ο στόχος αυτός περιλαμβάνει ιδιαίτερα την ορθότερη διαχείριση των εμπορευματικών μεταφορών και τη χρήση των διαθέσιμων τεχνολογικών εργαλείων.
•Λευκή Βίβλος: η ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών έως το έτος 2010.
•Η εφοδιαστική των εμπορευματικών μεταφορών στην Ευρώπη.
Συμφιλίωση των οδικών και των εναέριων μεταφορών με το περιβάλλον.
Η ΕΕ θέσπισε μεγάλο αριθμό μέτρων με σκοπό τη μείωση των επιπτώσεων των οδικών και των εναέριων μεταφορών στο περιβάλλον, τα οποία αφορούν μεταξύ άλλων τον περιορισμό των ρύπων, τη διαχείριση της κυκλοφορίας και τη φορολογία.
•Επιβολή τελών στα βαρέα οχήματα: οδηγία για το «ευρωπαϊκό σήμα τελών κυκλοφορίας» (Eurovignette).
•Φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων.
•Αεροπορία και κλιματολογικές αλλαγές.
•Πλαίσιο για τη δημιουργία του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού.
•Ενιαίος ευρωπαϊκός ουρανός II.
•Clean Sky.
•Εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους των μεταφορών.
Προώθηση των σιδηροδρομικών και των πλωτών, καθώς και των διατροπικών μεταφορών.
Με στόχο την εξισορρόπηση των μορφών μεταφοράς και την προώθηση των λιγότερο ρυπογόνων μέσων μεταφοράς, η ΕΕ ενθαρρύνει την ανάπτυξη μέτρων υπέρ των σιδηροδρομικών, των πλωτών και των διατροπικών μεταφορών.
•Λευκή Βίβλος: στρατηγική για την ανασυγκρότηση των σιδηροδρόμων της Κοινότητας.
•Πρόγραμμα δράσης «NAIADES» : προώθηση της εσωτερικής ναυσιπλοΐας.
•Πράσινη Βίβλος για μια θαλάσσια πολιτική.
•Πρόγραμμα για την προαγωγή των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων.
•Στρατηγική για τη μείωση των ατμοσφαιρικών εκπομπών των ποντοπόρων πλοίων.
•Το πρόγραμμα Marco Polo II.
Πιο Υπεύθυνες και Ανταγωνιστικές Επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να συνεκτιμούν τις περιβαλλοντικές παραμέτρους και να περιορίζουν τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον (αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»). Για το σκοπό αυτό, έχουν στη διάθεσή τους διάφορα μέσα διαχείρισης.
•Περιβαλλοντική ευθύνη - οδηγία.
Η Γεωργία και η χωροταξία στην Υπηρεσία του Περιβάλλοντος
Η βελτίωση της διαχείρισης των εδαφών και της χρήσης τους μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που οφείλονται σε ανθρώπινες δραστηριότητες, μεταξύ άλλων χάρη στην αποθήκευση του άνθρακα και την προώθηση δραστηριοτήτων που παράγουν ελάχιστες εκπομπές.
•Αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς.
•Θεματική στρατηγική για την προστασία του εδάφους.
•Ταφή αποβλήτων.
•Παραγωγή και επισήμανση βιολογικών προϊόντων.
'Ενα Κατάλληλο Πλαίσιο για την Καινοτομία
Η ΕΕ έχει δημιουργήσει διάφορους μηχανισμούς άμεσης ή έμμεσης χρηματοδοτικής ενίσχυσης, προς υποστήριξη ιδίως των καινοτόμων έργων και της τεχνολογικής ανάπτυξης.
•Σχέδιο ΣΕΤ για την ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.
•Έβδομο πρόγραμμα-πλαίσιο (2007-2013).
•Πρόγραμμα-πλαίσιο για την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα (ΠΚΑ) (2007-2013).
•Σχέδιο δράσης προς όφελος των οικολογικών τεχνολογιών.
•Στρατηγικό σχέδιο ενεργειακών τεχνολογιών (ΣET).
(Πηγή: http://europa.eu/legislation_summaries/environment/index_el.htm )
